Japan (maart 2017)

Maandag 20 maart 2017
Kyoto – Hiroshima
In cursief de informatie voor vandaag van Eurocult-Lito:
In twee uur bereiken we per trein Hiroshima, op 6 augustus 1945 vrijwel weggevaagd en na de oorlog herbouwd. Een bezoek aan het Atoombom-museum is een must, evenals aan het omringende Vredespark met de vredesvlam die pas gedoofd wordt als het laatste nucleaire wapen op aarde is vernietigd. Het standbeeld van het meisje Sadako dat origamikraanvogels maakte om haar leukemie te overwinnen en het skelet van de Atoombomkoepel, één van de weinig na het vallen van de Atoombom overeind gebleven gebouwen, laten de emoties niet onberoerd. De amper bezochte Shukkei-en tuin mag niet gemist worden, een echt juweeltje.
Om zes uur staan we op, pakken verder in en om zeven uur zitten we aan het ontbijt in de Starbucks. Dat kost ons elke ochtend 1641 Yen, dat valt toch alleszins mee.
We checken uit en even na achten rijden we per taxi (één taxi per drie groepsleden) naar Centraal station Kyoto. Dat kost 1150 Yen per taxi, maar de rit is inbegrepen in de reis.
We wapperen met onze Japan Rail Pass en kunnen zo doorlopen. Ideaal! Nu lees ik dat je zo’n pas kunt kopen voor één, twee of drie weken. Dat kost dan respectievelijk €232,- of €370,- of €474,-. Wij hebben er eentje voor twee weken. Let op: je moet de voucher in Nederland kopen en in Japan omwisselen.
We zijn ruim op tijd en wachten op de Shinkansen (hogesnelheidstrein) van 08.52 uur naar Shin-Ōsaka. Dat is een ritje van 39 kilometer en de trein doet daar 14 minuten over.
De gemiddelde snelheid is 167,14 km/uur. We hebben gereserveerde plaatsen, dat heeft René toch keurig geregeld. Maar ja, toch vlot instappen, want de trein stopt precies 60 seconden! We verdelen ons daartoe in twee rijen. We hebben dan 8 seconden p/p om in te stappen en voor René rest dan nog 4 seconden.
Zoals bekend eerst de informatie in het Japans en dan in het Engels. Kijk, zo ziet de trein eruit. Daar kan menige Europese hogesnelheidstrein een punt aan zuigen. In Shin-Ōsaka stappen we over op de Shinkansen van 09.18 uur naar Hiroshima. Dat is een ritje van 238,6 kilometer en de trein doet daar precies 1.30 uur over. We zijn om 10.47 uur in Hiroshima. Daar pakken we de tram naar halte Chuden-mae, dat is de elfde halte, een rit van 15 minuten. Daarna is het nog een paar minuutjes te voet. Kijk, daar is Hotel Sunroute Hiroshima (https://www.booking.com/hotel/jp/hiroshima-sunroute.nl.html). Het is half twaalf en de kamers zijn uiteraard nog niet beschikbaar. We zetten de bagage bij elkaar in de receptie en wandelen met René naar het Vredespark waar het Vredesmuseum (Hiroshima Peace Memorial Museum), ook wel genoemd het Atoombom-museum is gevestigd.
Kijk, daar is het. Nou, eigenlijk ziet het er niet uit (vind ik) het gebouw maakt op mij een DDR-indruk. We zijn vanaf nu ‘vrij in beweging’, we beschikken over de nodige A-viertjes met informatie, busschema’s en plattegronden van de stad. Dat kan niet fout gaan.
Uiteraard gaan wij (ik als voormalig NBC-specialist!) een bezoek brengen aan het ‘Vredesmuseum’. Tja, ‘what’s in a name’. Vrede (in onze contreien) is mijns inziens het directe gevolg van de aanwezigheid van kernwapens (lees: massavernietingswapens), een oorlog in Europa (met inzet van kernwapens) leidt tot de totale vernietiging van de westerse wereld. En dat wil niemand op zijn geweten hebben, stel dat er dan nog iemand in leven is.
De toenmalige keizer Hirohito wilde van overgave niets weten. Mijns inziens was deze keizer toch wel enigszins gestoord (inteelt!) en de geallieerden (met name de Amerikanen) wilden geen vele tienduizenden soldaten opofferen bij de verovering van Japan.
De Amerikaanse verliezen bij de verovering van Okinawa (klemtoon op de tweede lettergreep) waren ongekend hoog (12.000 doden en 60.000 gewonden). Overigens, er kwamen in Okinawa ook meer dan 90.000 Japanse soldaten en 94.000 burgers om het leven. Lezenswaardig is het boek van Leon Uris ‘Gezworen Kameraden’ (1953) dat over de strijd in de Pacific gaat. Onlangs heb ik de gelijknamige film (1955) gedownload. De film is filmtechnisch wel vreselijk gedateerd. Het boek ‘De Hadji’ (1984) van dezelfde schrijver is ook een aanrader.
Sowieso zijn Japanse soldaten fanatieke strijders. De laatste gaf zich pas in 1974 over, nadat hij 30 jaar guerrilla had gevoerd op het Filippijnse eiland Lubang. Mogelijk dat hij in die jaren 30 mensen heeft gedood. Hij kreeg daar gratie voor.
De ‘atoombom’ was net gereed en Duitsland (daar was hij voor bedoeld) had al gecapituleerd. Tja, ik lees dat nergens, maar ik voor mij denk dat er ook wraak is genomen voor Pearl Harbor. Tijdens deze onverhoedse aanval – zonder oorlogsverklaring vooraf – op 7 december 1941 door de Japanse Marine kwamen 2.402 Amerikanen om het leven en raakten er 1.282 gewond. Je kunt dus concluderen dat Japan is begonnen.
Mogelijk wilde de Amerikaanse president Harry S. Truman de Russen (Jozef Stalin!) duidelijk maken dat er met hem niet te spotten valt. We zullen het wel nooit zeker weten.
In elk geval heeft de ontwikkeling van ‘de bom’ heel veel geld gekost. Mogelijk 2 miljard dollar lees ik zo hier en daar, maar wellicht was het veel meer.
Tja, dan kom ik op de inzet van de bom. Het koosnaampje van deze bom was ‘Little Boy’ en de explosieve kracht bedroeg zo’n 15 Kt. Er vielen door de hitte en de drukgolf (blast) 78.000 directe slachtoffers. Door de naeffecten (gamma en neutronenstraling) was dat aantal eind 1945 opgelopen tot 140.000 slachtoffers. Dat verschil tussen 78.000 en 140.000 slachtoffers vind ik erg veel, ik vermoed dat de gewonden die na een aantal dagen/weken zijn overleden aan de gevolgen van de hitte en de drukgolf zijn meegeteld.
De foto’s van Hiroshima genomen na de bom tonen een weggevaagde stad. Bedenk wel dat Hiroshima in die tijd voornamelijk uit houten huizen bestond. Het effect van een kernbom op een stenen stad is uiteraard heel anders.
Overigens, eigenlijk stond Kyoto als eerste op het lijstje, maar dat is geschrapt door de Amerikaanse Minister van Oorlog Henry Lewis Stimson die in Kyoto zijn huwelijksreis had doorgebracht. Het aanvalsdoel op 6 augustus 1945 was eigenlijk de stad Kokura, maar door de daar aanwezige bewolking vloog de B-29 bommenwerper ‘Enola Gay’ door naar Hiroshima.
Veel slachtoffers dus, maar bedenk dat op 13 en 14 februari 1945 de binnenstad van Dresden voor 70% is vernietigd door 1.500 geallieerde bommenwerpers in vier aanvalsgolven. Er vielen toen 25.000 slachtoffers. Dit betrof dus een bombardement met conventionele bommen.
Dresden heeft de naam, maar in Hamburg zijn door een aantal bombardementen meer slachtoffers te betreuren, te weten 40.000. Tijdens het bombardement op 24 juli 1943 alleen al 18.474 doden.
Japan is door de Amerikanen tijdens WO-II zwaar gebombardeerd. Bijna alle grote steden zijn aan de beurt geweest. Maar de kroon spant toch wel het bombardement op Tokio van 9 op 10 maart 1945. Voor het eerst is toen op grote schaal napalm gebruikt waardoor een enorme vuurzee ontstond. Mogelijk zijn er 100.000 burgers om het leven gekomen.
Het museum is niet gratis, wij moeten als 65-plussers 100 Yen p/p afrekenen. Ai, dat valt me erg tegen, in het museum is het werkelijk ongelooflijk druk. Voortschuifelen in de menigte is het parool. Ik krijg het er warm van. Foto’s maken is lastig en het meeste bevindt zich achter glas.
Zonder verdere toelichting een aantal foto’s die ik in het museum maakte. En nog een aantal scans uit het aangeschafte boekwerkje ‘Days to remember’. We maken, aansluitend aan het museumbezoek, een rondje over het Vredespark. Volgens de Sightseeing Guide Map bevinden zich hier 50 monumenten. Van een aantal maak ik een foto. Aan de overkant van de rivier staat de Atoombomkoepel. Dat gaan we straks van dichtbij bekijken. Eerst steken we de rivier over en gaan lunchen. Ik bestel Pasta with fresh tomatoes and mozarella cheese en een biertje. Het is een mondvol (tekst), maar heel erg overdreven veel was het nu ook weer niet.
We rekenen voor twee pasta’s en twee drankjes 3580 Yen af. Dat is ongeveer €30,- Iets verder staat nog een monument. Het is de herdenkingstoren voor de gemobiliseerde studenten. De Atoombomkoepel was toentertijd eigendom van de Kamer van Koophandel en in gebruik als promotiehal voor industriële producten. Het is een stenen gebouw en destijds extra versterkt in verband met mogelijke aardbevingen. Het gebouw stond op een afstand van 150 meter van het GrondNulPunt (loodlijn onder explosiepunt). De bom detoneerde op een hoogte van ongeveer 600 meter. De hitte, de drukgolf en de directe kernstraling plant zich rechtlijnig in alle richtingen voort. Het grootste deel van de vrijkomende energie gaat dus verloren (in Hiroshima focussen de omringende bergen de drukgolf en de hitte). Bij de Atoombomkoepel kwam de drukgolf dus schuin van boven. De plafonds en vloeren hebben dat niet gehouden, maar de staande muren zijn min of meer blijven staan. Bedenk dat eerst een enorme overdruk ontstaat vanuit het explosiepunt gevolgd door een krachtige onderdruk (zuiging) uit tegenovergestelde richting. Gebouwen enz. worden dus tweemaal getroffen. Iets verder staat dit monument. Als ik het goed begrijp stond op deze locatie het Shima Hospital. Nou, voorlopig even genoeg ellende gezien. We wandelen naar de Shukkei-En tuin. Kijk, voor 65+ is de intree gratis, bovendien krijgen we nog een kortingsbon voor een drankje in het theehuis. Het is een Japanse tuin aangelegd in 1620 en de eigenaar was de daimyo (de feodale heerser van Hiroshima). Zijn villa stond naast de tuin. De tuin werd vernield door de atoombom, maar naderhand hersteld. Het is tamelijk bewolkt, dat is wel een beetje jammer. Overigens, de tuin ziet er prachtig uit. Om de hoek is een halte van de ‘Loop Bus’. Onze Railpas is geldig, dus daar maken we gebruik van. We stappen uit noord van het vredespark en lopen terug door het park. We komen langs het monument voor slachtoffers van de Atoombom. Hier zijn 541 kinderen van twaalf en dertien jaar oud omgekomen. Tegen vieren zijn we in het hotel. We checken in, lopen naar de kamer (mooi groot, uiteraard alles brandschoon met weer zo’n superluxe hygiënisch toilet met ingebouwd bidet. Zo’n ding wil ik thuis ook wel!).
We bereiden thee op de kamer, pakken uit en doen een wasje. Vanmiddag was het bewolkt, nu regent het.
Schuin aan de overkant nuttigen we nog een broodje bij de Starbucks met koffie. In het hotel nuttig ik nog een bekertje wijn, lees nog wat en rond negen uur liggen we erin.