Israël (okt 2014)

Zondag 2 november 2014
Jeruzalem – Tel Aviv – Amsterdam
We staan om kwart voor zeven op en pakken de rest in. Het weer ziet er prima uit, maar ja, nu gaan we op huis aan. We genieten het ontbijt (de koffiezetmachine, het broodrooster en de gebakken eieren zijn weer present!), we checken uit, laden de koffers in de Passat en gaan op weg naar Tel Aviv. Zo super rustig het gisteren op straat was (Shabbat!), zo extreem druk is het nu. We hebben drie kwartier nodig om Jeruzalem uit te komen. Daarna gaat het vlot over weg 1 en 40 naar het vliegveld. Daar tanken we de auto vol.
Er gaat voor NIS 380,- in, dus in totaal hebben we voor NIS 780,- verreden. Dat valt me erg mee, de Passat is toch behoorlijk zuinig.963. Tanken Nu is het niet ver meer naar de parkeerplaats van Thrifty. ’t Is niet heel lastig om te vinden, maar ik ben toch blij dat ik het coördinaat met mijn GPS had vastgesteld. Dat is:
N 31.98733/O 034.90197. Deze getallen heb ik ingevoerd op mijn mobiel (in het navigatieprogramma Sygic). Dat werkt gewoon perfect. Tijdens onze rondreis in Scandinavië hadden we de coördinaten van alle hotels en de meeste bezienswaardigheden van de reisorganisatie gekregen.
We leveren de auto in. Ik heb gelukkig geen schade gereden en zonder problemen wordt de auto ingenomen. Nu blijkt dat we de auto één dag langer hebben gehouden dan op het huurcontract staat. Mij was dat niet opgevallen. Ergens heeft iemand een fout gemaakt, want we zitten uiteraard precies op schema. Gelukkig nemen ze het sportief op en regelen dat verder met de reisorganisatie. Wel moeten we nog €19,50 luchthavenbelasting betalen, maar dat wisten we. Oh ja, ik vertel de jongeman dat we elke dag wel ‘ruzie’ hadden met het navigatiesysteem. Ach, zo te horen is dat bekend, maar de maatschappij denkt nog na over de aanschaf van nieuwe ‘kastjes’. Hij weet niet of er inmiddels nieuwe kaarten/software voor de huidige navigatiesystemen beschikbaar is. Nou, de volgende reis moet ik me maar eens goed oriënteren wat er dan op de markt is.
In tien minuutjes rijden we met het pendelbusje naar Terminal 3. Onze vlucht (LY339 om 16.20 uur) staat op het informatiebord. We zijn ruim op tijd, maar ik houd rekening met eventuele problemen (files, inleveren auto, enz.). Op naar het restaurant, we kunnen nog niet inchecken.964. Info Twee van deze croissants begeleid met espresso’s gaan er wel in. Oeps, er valt wel wat van me af! We zijn op het vliegveld, de auto is ingeleverd en het vliegtuig is ‘on time’!965. Restaurant966. Croissant Tegen enen kunnen we inchecken, dat gaat hier nog gewoon bij een dame van vlees en bloed. Dan naar ‘Departures’, dat is dat ‘aquarium’ daar.967. Departures Eerst krijgen we te maken met de dame die de bekende ‘veiligheidsvragen’ stelt. Het gaat natuurlijk helemaal niet om de vragen, ze kunnen net zo goed vragen naar je hobby’s, maar het gaat erom wat voor ‘vlees’ ze in de kuip hebben. Dat gaat goed en we mogen door naar de security-check. Ik toon mijn pacemakerpasje en moet even wachten.
OK, geen probleem, ik plaats alvast mijn ‘bustasje’ op de band. Mijn iPad hoeft er niet eens uit. Orchideetje en dochterlief vangen mijn bustasje na de check weer op.
Ik mag iemand volgen langs de poortjes. Daar wordt me een goede reis gewenst! Ik word niet gefouilleerd, mijn bergschoenen hoeven niet uit en mijn riem niet af! Dat heb ik nog nooit meegemaakt en Tel Aviv geldt als de strengste luchthaven ter wereld. Ach, laat ik het er maar op houden dat ze hier wel over een dosis mensenkennis beschikken. En natuurlijk worden we al uren door ‘tig’ camera’s in de gaten gehouden.
Het is trouwens nog een eind lopen/rollen naar de gate C2.968. Rollen Nog een restaurant, van de honger omkomen zul je hier niet snel.969. Restaurant Welke is het?970. Welke? Gate C2, het is nog geruime tijd wachten geblazen.971. Info Er is een probleem, maar ‘wat’ zeggen ze niet. Ik vraag het bij de informatiebalie, maar zogenaamd weten ze het niet. Tja, er zitten misschien claims aan te komen en alles wat ze zeggen wordt tegen ze gebruikt. De tijd verstrijkt, 16.40 uur inmiddels, we hadden nu moeten starten.
De duisternis valt in, zo meteen is het helemaal donker. Foto’s maken tijdens de start kan ik wel vergeten. En onze beoogde trein in Amsterdam gaan we ook niet halen.
OK, goed nieuws, we kunnen boarden!972. Boarden Het is een Boeing 767-300 en zo te zien zitten we niet helemaal vol. De gezagvoerder komt op het net. Er was een staking van de luchtverkeersleiders in Duitsland, die is nu voorbij, maar vandaar de vertraging.
Om 18.30 uur gaan we taxiën. Ik vraag of ik een stoel naar voren mag in verband met de foto’s en dat blijkt geen probleem. Om 18.45 uur take-off.
Ik maak nog een tiental foto’s, de meeste zijn afgrijselijk bewogen. Toch nog twee redelijke foto’s van Tel Aviv.973. Tel Aviv974. Tel Aviv Om 19.15 uur komt de stewardess rond met de drankjes. Ik bestel een glas rode wijn. Een half uurtje later komt de warme maaltijd door, zeker overgebleven van de heenreis, want het is weer precies hetzelfde. Gelukkig kosher, dat is dan wel weer fijn.
De kip en de couscous eet ik op (en het broodje), de rest gaat terug. Het kan dan wel kosher zijn, maar ik lust het niet. 975. HapjeOm 22.35 uur zet ik mijn horloge terug naar 21.35 uur. Dat scheelt weer een uur.
Om 21.45 wordt de daling ingezet en om 22.12 uur touch-down.
Volgens mij staan we op de Polderbaan, want we moeten een heel eind taxiën.
Om 22.25 uur zijn we aan de gate. De trein van 22.30 uur missen we dus. Met de trein van 23.00 uur komen we niet meer thuis. Voor de laatste 40 kilometer nemen we een taxi.
Dat kost natuurlijk wat, maar we willen naar huis. Even na 01.00 uur zijn we thuis.
OK, we zijn wel erg moe, maar we hebben een prachtige en zeer indrukwekkende reis achter de rug. Reisorganisatie ‘Harel’: bedankt!

De Tempelberg ofwel Haram E-Sharif (het edele heiligdom) hebben we gemist, maar daar komen we voor terug. Toch een aantal gescande foto’s en tekst met dank aan de site ‘Vakantie Arena’ (http://www.vakantiearena.nl/israel).
Het tempelplein is geopend op zaterdag t/m donderdag van 8.00 tot 11.00 uur en van 13.30 tot 15.00 uur (om 16.00 uur moeten de laatsten het tempelplein verlaten hebben), gesloten op vrijdag (en zaterdag?) en islamitische feestdagen. Tijdens de viering van de ramadan is het tempelplein geopend van 8.00 tot 11.00 uur. De verschillende heiligdommen op het plein zijn tijdens momenten van gebed (’s winters van ca. 11.30 tot 12.30 uur en zomers van ca. 11.00 tot 13.30 uur) tijdelijk gesloten voor niet-islamieten.
Het tempelplein is voor toeristen alleen toegankelijk via de houten brug die vanaf de klaagmuur omhoog voert naar het tempelterrein. U betreedt dan via de Mograbipoort ofwel de Poort van de Moren het tempelplein. De Tempelberg is van beslissende betekenis geweest voor de loop van de geschiedenis van de stad Jeruzalem en is heilig voor zowel joden als moslims.
Op deze plek wilde Abraham op bevel van God zijn zoon Izaak offeren aan de Heer en hier richtte hij een altaar op. Statenvertaling:
Genesis 22:15 ‘Toen riep de Engel des HEEREN tot Abraham ten tweeden male van den hemel;
Genesis 22:16 En zeide: Ik zweer bij Mijzelven, spreekt de HEERE; daarom dat gij deze zaak gedaan hebt, en uw zoon, uw enige, niet onthouden hebt;
Genesis 22:17 Voorzeker zal Ik u grotelijks zegenen, en uw zaad zeer vermenigvuldigen, als de sterren des hemels, en als het zand, dat aan den oever der zee is; en uw zaad zal de poort zijner vijanden erfelijk bezitten.’
In plaats van zijn zoon Izaak mocht Abraham een ram offeren. Nog steeds blaast men op joodse feestdagen op de ramshoorn (sjofar) om deze gebeurtenis te gedenken. De klank van de sjofar zal volgens de joodse godsdienst ook de komst van de Messias aankondigen. Toen de nationale held koning David (± 1004 – 960 voor onze jaartelling) Jeruzalem tot hoofdstad van het land maakte, kreeg hij van de profeet Gad de opdracht om op deze plek een altaar voor de Heer te bouwen. Hiertoe kocht hij van koning Arauna de top van de berg Moriah voor het bedrag van 50 zilverstukken. Vervolgens bouwde hij het altaar op de dorsvloer, het rotsplateau onder de huidige Rotskoepel.
Zijn zoon Salomo liet op deze zelfde plek de Eerste Tempel bouwen, in Foenicische stijl.
2 Kronieken 3:1 ‘En Salomo begon het huis des HEEREN te bouwen te Jeruzalem, op den berg Moria, die zijn vader David gewezen was, in de plaats, die David toebereid had, op den dorsvloer van Ornan, den Jebusiet.’
Een belangrijk ritueel object in deze tempel was de gouden menora, de bekende zevenarmige kandelaar. Bovendien plaatste men hier de ark des verbonds. Koning Salomo liet tevens een fraai paleis bouwen, dat ‘het woud van Libanon’ werd genoemd, vanwege de zuilen van cederhout die hij uit Libanon importeerde. In 587 voor onze jaartelling werd de tempel door de troepen van de Babylonische koning Nebukadnezar verwoest.
Toen ± 50 jaar later de joodse ballingen mochten terugkeren bouwden zij de Tweede Tempel. In de 500 jaar die daarop volgden werd het tempelplein omringd door muren en torens. Herodes de Grote (37-4 voor onze jaartelling) vergrootte en verfraaide het plein tot zijn huidige vorm, een rechthoekig plein met een grootste lengte van 486 meter en een grootste breedte van 317 meter. Het geheel werd omgeven door een versterkte muur met tien torens. Herodes liet de bestaande tempel zo goed als afbreken en vervangen door een nieuw gebouw, hoger en indrukwekkender dan het vorige. Tegenwoordig staan er op het tempelplein 4 minaretten, 6 fonteinen, 10 poorten, 10 koepels en 25 waterbakken.
Veel belangrijke gebeurtenissen in het leven van Jezus vonden plaats bij de tempel.
Hier joeg Hij de geldwisselaars en de handelaars van het tempelplein. In 70 na onze jaartelling werd de Tweede Tempel verwoest door de binnenstormende Romeinse troepen van Titus. Keizer Hadrianus liet in 136 op de plek waar eens de tempel had gestaan een tempel voor de Romeinse god Jupiter bouwen, die tweehonderd jaar later in opdracht van keizer Constantijn (306-337) werd neergehaald. Hij liet er een Byzantijnse kerk bouwen.
Vier jaar na de dood van de profeet Mohammed namen de Arabieren de stad Jeruzalem in bezit.
De Rotskoepel (Dom van de Rots ofwel Qubbat es Sakhra)976. Scan Rotskoepel977. Scan interieur De Byzantijnse kerk moest op haar beurt plaats maken voor de Rotskoepel (Dom van de Rots ofwel Qubbat es Sakhra), een islamitisch heiligdom. Volgens de overlevering steeg de profeet Mohammed vanaf de rots Moriah ten hemel met zijn gevleugelde witte paard Burak (El Burah ofwel de bliksem). De engel Gabriël toonde hem zeven verschillende hemelen, waar hij grote godsdienstige figuren uit het verleden ontmoette, onder andere Adam, Johannes, Jezus, Jozef, Mozes en Abraham. Uit deze hemelen bracht Mohammed de vijf gebeden mee. Kalief Omar plaatste hier in 638 een eenvoudige houten moskee; vandaar dat men dit dominerende bouwwerk abusievelijk nog vaak de ‘moskee van Omar noemt’. Kalief Abd el-Malik verbouwde enkele tientallen jaren later (tussen 687 en 691) de toenmalige moskee tot de huidige Rotskoepel. De Rotskoepel is sindsdien het op twee na (de Kaaba te Mekka en de moskee te Medina) belangrijkste heiligdom van de islam, slechts onderbroken door een korte periode van heerschappij door de kruisvaarders.
Zij hadden de Rotskoepel van 1099 tot 1187 in gebruik als een kerk ter ere van Jezus, de ‘Templum Domini’. In wezen is de Rotskoepel geen moskee, maar een gedachtenismonument. Het werd en wordt niet gebruikt als moskee. Het schitterende achtzijdige heiligdom heeft een opvallende gouden koepel met een diameter van 26 m.
De restauratie van deze koepel (op kosten van koning Hoessein van Jordanië) kwam in 1996 gereed. De koepel reikt tot een hoogte van 54 m boven de rots. Deze 15 bij 12 meter metende rots ligt midden in het met prachtig mozaïekwerk uitgevoerde bouwwerk en is de feitelijke top van de berg Moriah, die als middelpunt van de wereld wordt beschouwd. Volgens de moslims stroomt diep onder de rots het water van de zondvloed, want dit is tevens de plek waar volgens hen de ark van Noach strandde. Op de rots (rechts van de ingang) staat een voetafdruk waarvan men zegt dat het die van Mohammed is; bij de rots staat een kabinet met daarin een zilveren kistje waarin als relikwie een paar haren uit de baard van de profeet bewaard worden. Het traliehek rondom de rots stamt uit de tijd van de kruisvaarders, terwijl de statige marmeren zuilen die de koepel ondersteunen, uit Byzantijnse kerken en Romeinse gebouwen zijn gehaald. Andere delen van de huidige Rotskoepel dateren uit de 11e en de 14e eeuw. Als versieringen zijn wonderschone arabesken in bloemachtige motieven en verzen uit de koran aangebracht. Op de vloer liggen kostbare rode tapijten. Links van de zuidelijke poort staat de mihrab, een ronde nis in de muur die de ‘richting naar Mekka’ (kibla) aangeeft. Ongeveer vanaf deze plek voert een trap omlaag naar een grot onder de rots. Hier komen tweemaal per week de zielen van gestorvenen in gebed bijeen. De vier hoeken zijn vernoemd naar Elia, Abraham, David en Salomo. De kleine nis, links van de trap, is van oorsprong waarschijnlijk een mihrab.
De Kettingkoepel (Qubbat es-Silsile)
Aan de oostzijde van de Rotskoepel staat een verkleinde uitgave van het heiligdom, de Kettingkoepel (Qubbat es-Silsile). Hier werden de schatten van kalief Abd el-Malik bewaard. De naam van deze koepel zou verband houden met een ketting die koning Salomo in zijn gerechtshof had opgehangen. Bij een eedsaflegging moest men de ketting aanraken. Als men meineed pleegde liet een schakel van de ketting los!
Andere bezienswaardigheden op het platform van de Rotskoepel
Andere bouwsels op het platform van de Rotskoepel zijn: de Koepel van de Hemelvaart (1220), de Hebronkoepel (19e eeuw), de Koepel van St.-George, de Koepel van de Geesten (15e eeuw), de zomerkansel en de zonnewijzer. Tegen de oostelijke muur ziet u de binnenkant van de dichtgemetselde Gouden Poort, herkenbaar aan de twee koepeltjes.
Troon van Salomo
In de directe omgeving van deze poort staat de zogenaamde ‘troon van Salomo’.
Volgens de overlevering heeft de koning vanaf deze troon de werkzaamheden aan de tempel gadegeslagen. Helaas is de binnenzijde van de Rotskoepel sinds 2001 niet meer voor niet-moslims toegankelijk.
El-Aqsa Moskee
978. Scan El Aksa moskee979. Interieur
Tegen de zuidelijke muur van het tempelplein staat de grootste en belangrijkste moskee van Jeruzalem. Deze El-Aqsa Moskee ofwel de ‘Verre Moskee’ (d.w.z. ver van Mekka) met haar fraaie zilveren koepel werd oorspronkelijk gebouwd tussen 709 en 715. De moskee heeft het zwaar te verduren gehad. Tweemaal werd het gebouw met de grond gelijk gemaakt door een zware aardbeving (in 747 en 1036). De huidige 82 meter lange en 55 meter brede moskee kwam in de 14e eeuw gereed. Tussen 1938 en 1943 renoveerde men het gebouw; de nieuwe zuilen uit Carreramarmer werden geschonken door de Italiaanse dictator Benito Mussolini, het nieuwe plafond werd betaald door koning Faroek van Egypte. Op vrijdag 20 juli 1951 werd koning Abdullah van Trans-Jordanië, de grootvader van koning Hoessein van Jordanië, bij het betreden van de moskee vermoord. Tijdens de Zesdaagse Oorlog (1967) werd het gebouw door een granaat geraakt en in 1969 stak een geesteszieke Australiër de moskee in brand. Volgens zijn zeggen had hij hiertoe opdracht gekregen van God. Na de brand zou hij koning van Jeruzalem worden. De brand richtte aanzienlijke schade aan, waarbij onder andere een 12e-eeuwse houten preekstoel verloren ging. De vloer van de ruime gebedshal is afgedekt met tapijten.
Zes rijen marmeren zuilen ondersteunen het dak; tegen de zuilen zitten gelovigen de koran te lezen. Kleurrijke glas-in-loodramen, geometrische figuren, mozaïekwerk en spreuken uit de koran completeren het beeld van de El-Aqsa Moskee. Helaas is de binnenzijde van de El-Aqsa Moskee sinds 2001 niet meer voor niet-moslims toegankelijk.
El-Kaasfontein
Tussen de verhoging waarop de Rotskoepel staat en de El-Aqsa Moskee staat de El-Kaasfontein. Dit is een reinigingsfontein die moslims de gelegenheid biedt om de voorgeschreven wassingen, voorafgaand aan het gebed, te verrichten.
Om de vloerbedekkingen in de Rotskoepel en de El Aksa Moskee absoluut schoon en daardoor cultisch rein te houden, opdat de moslims hun gebeden volgens de voorschriften kunnen houden, moeten zij hun schoenen voor de hoofdingangen van de Rotskoepel en de El-Aqsa Moskee uittrekken.
Stallen van Salomo
In de zuidoostelijke hoek van het tempelplein, links van de El-Aqsa Moskee, staan de stallen van Salomo. Een ijzeren deur markeert de ingang bij de oostelijke muur.
Via een trap kan men de ondergrondse gewelven bereiken, die gedragen worden door 12 rijen pilaren. Waarschijnlijk dateren zij niet uit de tijd van koning Salomo, maar uit de tijd van Herodes de Grote. De kruisvaarders gebruikten de imponerende ruimten als paardenstallen.
Museum van de islam
In de zuidwestelijke hoek van het tempelplein, aan de andere zijde van de El-Aqsa Moskee, staat het museum van de islam. In het museum staan islamitische voorwerpen tentoongesteld die op en rond de Tempelberg zijn gevonden. Ook kunt u hier de resten vinden van de verbrande 12e-eeuwse preekstoel uit de El-Aqsa Moskee.
Mograbipoort ofwel de Poort van de Moren
Naast het museum, in de westelijke muur, kunt u weer via de Mograbipoort ofwel de Poort van de Moren het tempelterrein verlaten; het is de enige poort van het tempelterrein die in handen is van de Israëlische autoriteiten. Vanaf het pad heeft u zicht op de opgravingswerkzaamheden. Men heeft er onder andere resten van rituele baden, graftomben en fundamenten van kruisvaardersgebouwen aangetroffen.