Voorjaars-arrangement Landhotel ‘De Hoofdige Boer’ (mrt 2022)

Zaterdag 5 maart 2022
Almen – Zutphen – Almen
Om kwart voor acht staan we op. Op de radio hoor ik dat Rusland burgers de gelegenheid geeft om belegerde steden te ontvluchten, onder andere uit Marioepol. Marioepol is een havenstad in het zuidoosten van Oekraïne aan de Zee van Azov met bijna een half miljoen inwoners. Tja, dit is natuurlijk een strategisch doel, als Poetin deze stad in handen heeft kan hij via de haven zijn troepen bevoorraden. Hm, een hoog moreel (niet ‘moraal’) en beschikken over een goede uitrusting is belangrijk, maar uiteindelijk is de logistiek allesbepalend.
Tegen halfnegen lopen we naar het restaurant. Er is een buffet (geen foto), helaas geen scrambled eggs met spek, worstjes en champignons, maar gekookte eieren. Eigenlijk ook beter voor mijn lijn (van de huisarts moet er minstens twee kilo af!).
Zo’n ontbijtje ziet er toch prima uit!Tegen tienen rijden we naar Zutphen. Oeps, het heeft vannacht gevroren, dat betekent krabben. Momenteel is het zonnig en maar liefst 2 graden in de plus.
We parkeren weer op ’s Gravenhof, tikken vier uur (= maximaal) en ik meen €8,- af.
Wij gebruiken de stadswandeling ‘Historisch Zutphen’, ons gratig toegestuurd door de VVV. Nogmaals hulde! Sowieso ziet de lay-out er prima uit.
Op een gevel in de Pelikaanstraat staat deze tekst. Daar zijn we nu niet, maar als welkom vind ik het een leuke tekst.In dit uitloopje van de IJssel is de jachthaven gevestigd.De krokussen staan voluit in bloei, maar dat komt omdat het momenteel krokusvakantie is.We lopen verder langs het grachtje met zicht op de Walburgiskerk.Iets verder staat rechts het gerechtsgebouw (in tegenlicht) dat dateert uit 1889. Eerder werd recht gesproken in de Burgerzaal.De Drogenapstoren is al van verre zichtbaar (voorheen Saltpoort). Deze toren is gebouwd in 1444, toen nog grenzend aan de Berkel. Hier legden koggeschepen aan die o.a. zout aanvoerden, dat werd verhandeld op de ‘Saltmarkt’, nu Zaadmarkt. De poort is later dichtgemetseld en van 1888 tot 7927 werd de toren gebruikt als watertoren.
De naam komt van stadsmuzikant Thönis van Grol, die de toren in 1555 bewoonde en bij onraad op zijn trompet blies. De bijnaam ‘Droge Nap’ kreeg hij omdat altijd een gevulde ‘nap’ jenever bij zich had. Tegenwoordig zit er een woning in de toren.Er staat hier een beeld van Thönis Drogenap, stadstrompetter van Zutphen omstreeks 1555.Dit is momenteel een wijnhandel, maar toentertijd het wachtgebouw.Rechts ligt Dat Bolwerck, stadskasteel aan de stadsmuur, gebouwd in 1549.
De naam Dat Bolwerck verwijst naar de dwangburcht, die Karel van Gelre iets eerder bouwde om de burgers van Zutphen in bedwang te houden. In 1538 werd de dwangburcht door een woedende menigte gesloopt. Nu is het een gastvrij pand waar u kunt genieten van tentoonstellingen of concerten. U kunt er ook logeren. Zijn die fietsen van de gasten?Op de Zaadmarkt staat de poort van het Oude Bornhof. Deze opvallende toegangspoort dateert uit 1723 en draagt de wapens van de toenmalige regenten. Boven de poort staat in zandsteen de beelden van een oude man en vrouw.We lopen door de poort en worden welkom geheten.Het grote huis in het midden is Huis Borro, genoemd naar Kanunnik Borro van het kapittel van de Walburgiskerk. Hij was rijk en stelde zijn huis open voor armen, gebrekkigen en behoeftigen, mits godsvruchtig en tenminste 30 jaar oud. Hij richtte al in 1320 een armenstichting op en bepaalde bij testament dat het gemeentebestuur na zijn dood zeggenschap moest krijgen en de bestemming niet mocht veranderen. Tot op heden is daar discussie over. Het huidige complex met appartementen is van 1880.In het plantsoen zonnende Else.Dit huis staat niet vermeld in de stadswandeling, maar ik vind het wel een bijzonder pand.In de Armenhage (tot begin 20e eeuw een straat met huizen voor de armen) staan twee muurtorens behorend bij de stadsmuur. In de eerste toren is het atelier van kunstenares Wiets Stavast gevestigd, die regelmatig de toren openstelt. Dit deel van de stadsmuur is als eerste gebouwd omdat de stad aan deze kant het makkelijkst was aan te vallen.
De torens staan 65 meter van elkaar af omdat ze dan nog effectief met pijl en boog waren te verdedigen.Hm, hier lopen we even verkeerd, maar even verder staan we bij de Berkelpoort.
Eerst een stukje geschiedenis. Als het niet goed leesbaar is, zult u persoonlijk af moeten reizen naar Zutphen. Sowieso zult u daar geen spijt van hebben.Kijk, hier heeft iemand zijn schuitje ’t Kofschip genoemd. Tja, een Kofschip was oorspronkelijk een zeilschip van ongeveer 12 meter lang voor de kust- en binnenvaart.
Met mijn ‘timmermansoog’ schat ik in dat dit schuitje de 12 meter niet haalt. Of… is de naam een verwijzing naar het ezelsbruggetje ’t kofschip, dat je kunt gebruiken als je twijfelt over de spelling van de verleden tijd van werkwoorden (bijvoorbeeld leefde en blafte) of over het voltooid deelwoord (geleefd en geblaft)?We hebben even ruzie met de beschrijving van de route, maar bereiken het Ruitershofje. Dit is een fraai hofje waar onlangs nog een huisje is bijgebouwd in dezelfde stijl. Dit hofje is gebouwd in 1897 en bestond uit 13 woningen met centraal de gemeenschappelijke pomp. De huisjes waren bestemd voor weduwen, ongehuwde vrouwen en echtparen vanaf 50 jaar. De bewoners moesten protestant zijn en kunnen bewijzen dat ze een onbesproken leven hadden geleid. In het hofje staat een beeld van kunstenaar Frank Letterie.Vanaf hier hebben we een mooi uitzicht op de Berkelpoort. Overigens, de poortbogen konden in vroeger tijden worden afgesloten bij vijandelijkheden. Op de weergang zijn schietsleuven en moordgaten te zien waarmee de vijand kon worden bestookt met stenen en gloeiende pek. Dit beeld van de Berkelpoort herinner ik mij van het Graafschapspad.Al in de middeleeuwen kende Zutphen een kleine Joodse gemeenschap. Voor de Tweede Wereldoorlog woonden er in Zutphen 476 joden (2,4% van de totale bevolking), na afloop van de oorlog slechts 60. De synagoge werd verkocht en er kwam een machinefabriek in. In 1976 kocht de gemeente het pand voor sloop en woningbouw. De Stichting tot Behoud Synagoge Zutphen zette zich in voor plaatsing op de monumentenlijst. Met succes, want in 1982 werd de synagoge aangekocht van de gemeente en vervolgens overgedragen aan deze stichting.De Sint Janskerk of de Nieuwstadskerk wordt voor het eerst genoemd in 1272 en is gebouwd in het stadsdeel de Nieuwstad dat de graaf van Zutphen in 1250 stichtte.
Het was een periode van economische voorspoed en groei van de stad. De toren werd los van de kerk gebouwd en omstreeks 1300 met de kerk verbonden. In de toren hangt waarschijnlijk de oudste klokkenstoel van Nederland met vier klokken.De Spanjaardspoort dankt zijn naam aan het feit dat de Spanjaarden in 1572 hier de stad binnentrokken om Zutphen weer onder het gezag van de Spanjaarden te brengen.
Wat u hier ziet is de voorpoort. De hoofdpoort bevond zich een paar meter van de stoep af. De lsendoornstraat was destijds veel smaller. Zowel het leger van Willem van Oranje als de Spanjaarden richtten in 1572 na elkaar een bloedbad aan. In 1591 werd de stad heroverd door Prins Maurits. Trouwens, heeft de Spaanse koning intussen zijn excuses al aangeboden aan het Nederlandse Volk? En de aangerichte schade betaald?De Kruittoren is gebouwd rond 1320 en vormt de noordwestelijke hoektoren in de bakstenen ommuring van de Nieuwstad. De meeste muurtorens in Nederland zijn gebouwd in de tijd dat men nog met pijl en boog schoot. Daarom is de onderlinge afstand tussen de waltorens zo’n 67 meter.Op de hoek van de Halterstraat staat het Hof van Flodorf.
Dit huis en het huis ernaast zijn opvallend grote en deftige huizen met fraaie toegang. Rond 1550 woont de familie Ripperda in het Hof van Flodorf. De familie bezat ook het kasteel te Vorden. Van 1877 tot 1952 waren de huizen in bezit van de Joodse gemeente. De naam dankt het huis aan de eigenaar uit de zeventiende eeuw, Adriaan Balthasar van Flodorf, kasteelheer van Dorth.In het Luthers Hofje heeft de tijd stilgestaan. De kleine huisjes hebben identieke ramen, de tuin met de centrale pomp oogt historisch. In 1850 liet de Lutherse Gemeente in Zutphen het bouwen om haar arme leden te kunnen huisvesten.Het Krukzienerhofje is helaas niet toegankelijk. Het hofje is in 1884 gebouwd als pettenfabriek van de Joodse familie Krukziener. De voorgevel met Jugendstil kenmerken werd omstreeks 1905 verbouwd. De fabriek was destijds de grootste pettenfabriek van Nederland. Menig Zutphenaar kocht hier zijn pet. De oorlogsjaren betekenden het einde van deze bloeiende pettenfabriek. Het pand is verbouwd tot vijf appartementen, die aan een binnentuin liggen.In restaurant De Drie Koningen genieten we de KMA in de vorm van cheesecake. Nou, prima!Aan het Broederenklooster werd omstreeks 1495 een vleugel gebouwd met daarin de Refter, een monumentale zaal. In deze vleugel zat in 1602 de Latijnse School.
Het pand heeft daarna nog veel bestemmingen gehad. De laatste was het Stedelijk Museum. Rechts is de ingang te zien van het Broederenklooster hotel/restaurant.
We hebben nog overwogen om hier te boeken, maar vonden het ‘Tasting & Testing’ menu niet ons ding.De Broederenkerk is een 14-eeuwse kloosterkerk, gebouwd door Dominicanen. Hierin zit nu de Openbare Bibliotheek. Daarmee was Zutphen in 1983 de eerste die een kerk als bibliotheek inrichtte. Tijdens de openingstijden kunt u hier binnenkijken.In 1772 is een klein torentje aan de kerk toegevoegd, met daarin het Poortersklokje dat elke dag om 21.50 uur luidt. Zo wist men vroeger dat de stadspoort om 22.00 uur dicht zou gaan.Het Zwarte Anker is een van oorsprong 14-eeuws huis. In de 16e eeuw is het volledig uitgebrand. In de gevel aan de Spiegelstraat ziet u een moderne gevelsteen van Hans ’t Mannetje, met in notenschrift een straatroep die hier vroeger veel geklonken heeft, die van de Zutphense lompenkoopman Meyer Lipschits (1832- 1908).Het Stadsarchief Zutphen met 4,5 km archiefstukken, zit in drie panden in de Spiegelstraat. In het middeleeuwse pand met rode luiken bevindt zich de studiezaal.
Hier stichtten Engelbert Kreijnck en Jutte van der Voorst in 1442 een ziekenhuis voor arme lieden. Na een fusie van het Oude en Nieuwe Ziekenhuis in 1625 kreeg het pand de bestemming weeshuis.Deze Puddingfabriek staat niet in het gidsje, maar toch leuk om mee te nemen.Ook de ‘Koning van Bohemen’ is niet vermeld in het gidsje.Vlak voor de IJsselbrug zijn in het wegdek de contouren zichtbaar van de Marspoort die hier heeft gestaan. Dit was de uitvalspoort naar het westen. Nou, de plaquette in het wegdek is volledig onleesbaar en om de contouren te zien is wel wat fantasie nodig.
Hier mag wel iets gebeuren.Ook niet opgenomen in het gidsje is het monument voor 9 verzetstrijders die hier op 31 maart 1945 werden doodgeschoten. Hm, net voor de bevrijding!Op de IJsselkade staat een beeld van Ida Gerhart, zij schreef meerdere gedichten over Zutphen.Een stukje verder is de Bult van Ketjen (ook wel Bourgonjebolwerk genoemd) met prachtig uitzicht over de IJssel. Er staat hier een pracht van een informatiepaneel, helaas is het onleesbaar.Dat van dat uitzicht klopt wel.De Bult van Ketjen is een typisch Nederlands vestingwerk. Rond 1600 werd het gebouwd in opdracht van Prins Maurits. Eind 2019 is hier een kanon geplaatst zoals het hier toentertijd ook heeft gestaan.Aan de overkant van de weg ligt, verscholen achter de bomen, de Bourgonjetoren.
Dit is een stadsmuurtoren in 1457 speciaal gebouwd om kanonnen af te vuren. Vanaf hier is goed te zien hoe een vestingstad werd verdedigd. In de toren stond weliswaar een groot kanon, dat, naar verluid, nooit is gebruikt. In 1742 is er een theekoepeltje op de toren gebouwd, dat vooral bekend is omdat predikant en filosoof Martinet hier zijn wereldberoemde Catechismus der Natuur schreef.Tja, moet het een fontein voorstellen? Het ‘monument’ is niet opgenomen in het gidsje.
De tekst – slecht leesbaar – luidt: H.M. Koningin Wilhelmina ingehuldigd 6 september 1898. Weten we dat ook weer.We lopen naar de Bourgonjetoren en waarachtig, hier hangt een bordje.En dit is hem van dichterbij.Stond dit gedicht op een gevel? Ik heb het niet genoteerd en kan het me niet herinneren.Het Wöhrmannhofje is een 20-eeuws hofje, gebouwd op de plek waar De Koninklijke Drukkerij Wöhrmann diverse panden had. Toen deze vertrok is met gedeeltelijke nieuwbouw een nieuw hofje gecreëerd.Hm, de gedenksteen is slecht leesbaar.Het Wöhrmannhofje zelf ziet er rustig uit.Dit grafelijke Huis Morgenster werd later bekend als huis ‘Gelre’. U kunt er nu een ijsje eten. Het grote pand is een typisch voorbeeld van een gotisch Hanzehuis. Binnen ziet u de zware balklagen en de grote kapconstructie uit de 14e eeuw. Het huis was toen eigendom van de graven van Gelre en tot 1425 was het een stadsherberg.Op deze plek stond in 1371 de herberg ‘to Vreden’, waar het stadsbestuur haar gasten ontving. De Wijnhuistoren dateert uit 1616 en is gebouwd door Edmond Helleraet als Stadswijnhuis. Vanwege de centrale ligging werden hier in de vroegere middeleeuwen straffen uitgevoerd met veel publieke belangstelling. In 1446 heeft men een kleine toren gebouwd met een uurwerk. Deze toren was een voorloper van de huidige Wijnhuistoren zoals we deze nu kennen. De toren heeft 48 klokken en de stadsbeiaardier verzorgt hier elke donderdagochtend een concert.’t is prachtig weer, de terrassen zitten vol en de kinderen vermaken zich met de fontein.Het Gruythuis (Gruyt is een kruidenmengsel om bier op smaak te brengen), is het geboortehuis van verzekeringsmaatschappij De Nederlanden van 1845, nu Museumsnoepwinkel. U kunt er snoepgoed van vroeger kopen en koffie drinken in de nostalgische koffiekamer.Kijk, wat een leuk pandje! Het pand staat niet in het gidsje, maar ik vind de poort bezienswaardig. Voorheen stond hier natuurlijk de koets achter.De Burgerzaal is gebouwd in baksteengotiek met gotische kruisvensters in de voorgevel en kloostervensters in de zijgevel. Het is gebouwd als vleeshal. Hier werden in de middeleeuwen marktwaren gekeurd op kwaliteit en bederfelijkheid. In de Burgerzaal worden het hele jaar door evenementen georganiseerd.Het Oude Stadhuis bestaat uit drie middeleeuwse huizen. Het was al in 1371 stadhuis, want van dat jaar is een wijnrekening voor de ‘raetcamer’ bewaard gebleven. In de jaren 1405-1451 werd het pand verbouwd met metselstenen uit de plaatselijke ticheloven.
Het is goed om te weten dat het Hertogdom Gelre groter was dan de huidige provincie Gelderland. In 1547 reikte het Hertogdom tot aan Koblenz. De zuidelijke gevel uit 1716 heeft statige dubbele deuren en een fraaie hardstenen omlijsting. Het is de ideale locatie voor bruidsfoto’s na afloop van een trouwerij in het stadhuis.
Zie ik nu rechts de nationale vlag van Oekraïne?En dit is het nieuwe Stadhuis. Tja, wat moet ik nu van deze gevel zeggen.
Het Stadhuis is een ontwerp van architect Rau en werd in 1999 in gebruik genomen. Enkele historische stadshuizen, zoals die van de Heeren van Bronckhorst, zijn geïntegreerd in het gebouw. Binnen kijken kan helaas niet, het is zaterdag.Tja, we staan nagenoeg op de parkeerplaats. We zijn vijf minuten over tijd met de ons toegemeten parkeertijd, gelukkig geen bon.
Voor de aardigheid de gelopen GPS-track. Overigens, een prachtige en leerzame stadswandeling, gewoon een aanrader. We hadden er natuurlijk ook goed weer bij, dat scheelt (een jas). Het gidsje is prima, slechts één keer hebben we even moeten zoeken.Tegen drieën zijn we terug in ‘De Hoofdige Boer’. In de lounge – toch wel een meerwaarde in een hotel/restaurant – bestellen we thee en een warme chocolademelk voor Orchideetje. Eerst de kranten, ’t is tenslotte oorlog. Om vier uur het journaal op de kamer. Nou, van dat afgesproken evacuatieplan in Marioepol is niets terechtgekomen. ’t Is meer dan tragisch. Heeft het Russische leger zijn verbindingen niet op orde? Ik las dat er in achtergelaten pantservoertuigen burger mobieltjes zijn gevonden. Nou, geloof maar dat deze gesprekken door de US worden afgeluisterd. Of denken Russische commandanten dat de evacuatieplannen niet waar kunnen zijn en terzijde worden gelegd als ‘nep’?
Ik zie op het journaal dat er door het Russische leger ook zogeheten ‘Thermobarische’ bommen worden ingezet. Als ik dat op Wikipedia opzoek blijkt dit het mij bekende – al uit de jaren ’70 van de vorige eeuw – ‘Fuel Air Explosion’ explosief te zijn. Dit middel inzetten is zonder meer een oorlogsmisdaad.
We lopen naar het restaurant, maar de beelden laten mij niet los.
Dit keer ga ik voor de Rundercarpaccio met diverse slasoorten, zongedroogde tomaat, oude kaas en pittenmix, afgemaakt met een balsamico-dressing. Dat ziet er toch prachtig uit en het smaakt ook prima. Ik neem er weer dezelfde huiswijn bij als gister.Orchideetje gaat voor vegetarische salade. Dit zijn diverse slasoorten met geitenkaas, tomaat, komkommer, gerookte biet, honing en walnoten.Als hoofdgerecht hebben we allebei de parelhoenfilet gevuld met pesto en een kruidenjus besteld. Daarbij aardappel- en groentegarnituur, wafel van bloemkool, fetakaas, rucola en mini-tomaatjes. Dit gerecht is ook klasse.Als nagerecht heb ik de stroopwafelbavarois, met bosvruchtenroomijs en slagroom besteld.Orchideetje heeft mijn ijsje van gister besteld (Dame Bleue, vanille-roomijs met warme bosvruchten en slagroom-chocoladetaart, met een bolletje sinaasappelijs en slagroom), maar wel in een gereduceerde portie.
Sowieso prima gegeten, onze complimenten aan de keukenbrigade én het bedienend personeel.
Tegen achten lopen we naar de kamer om het journaal te zien. Het is tenslotte oorlog.
In Oekraïne is dezelfde ellende nog voluit aan de gang. Om halftien kijken we nog naar Nieuwsuur, ik moet wel opletten om er niet teveel mee bezig te zijn.