Zondag 24 oktober 2021
Noord-Scharwoude – Santpoort-Noord – Cruquius
Om halfacht staan we op, pakken in en brengen de weekendtassen vast naar de auto.
We genieten het ontbijt en checken om halftien uit. Nou, we hebben het hier prima naar ons zin gehad!
Vandaag gaan we een bezoek brengen aan het Cruquius Museum. Onderweg daarnaartoe rijden we langs Santpoort-Noord (niet te verwarren met Zandvoort). Hm, we kunnen ook door Santpoort-Noord rijden, daar heb ik toch van mijn 4e tot mijn 18e jaar gewoond. De laatste 4 jaar in deze straat, in een huis bijna aan het eind van de straat.Nu we hier toch zijn, rijd ik meteen naar mijn voormalige Lagere School (met de Bijbel). Kijk, dit is de school, de tekst ‘School met de Bijbel’ is verwijderd. Zo te lezen heet het nu ‘De Schoolwerkplaats’.Iets verder staat de stellingmolen De Zandhaas. Deze molen herinner ik mij nog goed.Deze kerk in de Wüstelaan herinner ik mij niet. Dit is de ‘Dorpskerk’. Deze kerk is nog als zodanig in gebruik, ik meen te weten dat ‘onze’ kerk al vele jaren geleden is afgebroken. Reden: het dramatisch afnemend kerkbezoek. Trouwens, van wie is die Porsche?Nou, ik heb het wel gezien, heimwee heb ik niet.
Tegen elven bereiken we het Cruquius Museum. We hebben elektronisch geboekt, en het tijdslot is de hele dag geldig. Kijk, daar is het. Sowieso hebben we er prachtig weer bij.Ik herinner mij dat ik toentertijd met een schoolreisje van de Lagere School hier ben geweest. Het staat me nog redelijk bij, het gebouw en de techniek hebben wel indruk op mij gemaakt.
Van de Europese Route van het Industrieel Erfgoed had ik nog nooit gehoord.In het museum starten we met enige informatie over de Haarlemmermeer.Nu stond mij toch bij dat Nicolaus Cruquius (1678 – 1754) degene is geweest die hoogstpersoonlijk de Haarlemmermeer heeft drooggemalen. Nou, dat is dus niet het geval. Sowieso was hij een eminent geleerde en landmeter, waterbouwkundige, cartograaf, astronoom en meteoroloog. Kom daar tegenwoordig maar eens om. In elk geval bedacht hij een plan in 1742 om de Haarlemmermeer droog te maken. Dat plan is toen niet uitgevoerd, daar ging nog bijna 100 jaar overheen.
Oh ja, eigenlijk heette hij Nicolaas Kruik, maar hij latiniseerde zijn naam. Dat was toentertijd gebruikelijk. Hm, ik overweeg om mijn eigen naam ook eens te latiniseren.Tja, toentertijd was de Koning nog de baas. Is het achteraf wel zo’n goed idee geweest om de Koning zijn macht af te nemen? In elk geval besluit Koning Willem I in 1836 dat de Haarlemmermeer droog moet.En toen was er stoom. Nou ja, dat was er altijd al, maar de toepassing liet op zich wachten.Noord-Amerika werd toentertijd nog onveilig gemaakt door Winnetou en Old Shatterhand, maar voor een stoommachine moest je in Groot-Brittanië zijn.Ai, het lijkt me toe dat het in de ketelruimte erg warm moet zijn geweest.En anders krijg je het met het scheppen van kolen vanzelf warm.Per uur 800 kilo kolen, dat is niet gering.En dit is de Cornish stoommachine, de grootste ter wereld. De museummedewerkster demonstreert de werking van de stoommachine, het is werkelijk imposant om dit te zien. Per slag van de stoommachine brengen de acht balansarmen 64.000 liter water vijf meter omhoog, dat daarna de ringvaart instroomt.En dan te bedenken dat het Cruquius gemaal niet de enige was. De andere gemalen heetten De Leeghwater en De Lijnden. De gemalen hebben vanaf 1849 gedurende drie jaar en drie maanden maar liefst 800 miljoen kubieke meter water weggepompt. In totaal koste de droogmaking 10 miljoen gulden, een gigantisch bedrag in die tijd.
In het museum staan een aantal modellen van stoommachines. Tja, een stoommachine ziet er toch imposanter uit dan een elektromotor. Daar valt niet veel aan te zien.Ok, we hebben het gezien. Dit museum is zeker een bezoek waard!
Bovenop de dijk staat Theehuis Cruquius. Daar genieten we de KMA.Op weg naar de parkeerplaats nog een laatste blik op het gemaal Cruquius.Op naar huis, het weekend zit erop. Uitpakken en dan blijkt dat we niets in huis hebben.Dat wordt dus Peacocks. We bestellen Turks brood met kruidenboter, alioli en tomaten-tappenade.Van de specials bestel ik de varkenshaaspuntjes.Nou, dat ziet er toch goed uit en het bekomt me ook uitstekend.Nu zit het weekend er echt op. De medewerkers van de Gasterij Hotel Molengroet, de medewerkers van de musea en iedereen die ik vergeet: bedankt!