Te voet onderweg naar ons stationnetje is het droog, wel 7/8 bewolkt. Het is 18 graden in de plus. Naar verwachting wordt het vandaag zo’n 22 graden in de plus. Prima weer om te stadswandelen. Tja, vanmiddag mogelijk een buitje, maar dat zien we dan wel weer.
De trein is mooi op tijd en er zit bijna niemand in. Is er iets aan de hand? De conducteur kunnen we het niet vragen, want hij laat zich niet zien. Of… vandaag wordt de laatste etappe van de Tour de France gefietst en ook is het de finale vrouwenvoetbal Engeland tegen … (dat ben ik vergeten, sowieso niet Nederland, want ik zie nergens ‘oranje’).
Zit iedereen vandaag voor de ‘kwelbuis’?
De trein brengt ons zonder mankeren naar station Amsterdam CS.
Eerst de KMA (koffie met appeltaart) in Loetje.
Nou, de appeltaart smaakt hetzelfde als de vorige keer, maar volgens mij doen ze zuiniger met de slagroom. Kwam de appeltaart vorige keer ook zo uit de koelkast? In elk geval is mijn punt ijskoud. Even in de magnetron kon er zeker niet vanaf. Ik zeg er maar niets van, volgende keer nuttig ik elders de KMA.
De stadswandeling ‘Maritiem verleden’ heeft in totaal een lengte van 15 kilometer.
Dat is gewoon te veel voor een middag. Vorige keer hebben we dus het westelijke deel gedaan, nu doen we het oostelijke deel. Tja, de aanlooproute voor dit deel deden we de vorige keer ook al, maar dat maakt eigenlijk niet uit.
Eerst de inleiding uit het gidsje.
Oostenburg is de volgende deel van onze maritieme wandeling. Het is met Kattenburg en Wittenburg één van de Oostelijke Eilanden die in de jaren vijftig en zestig van de 17e eeuw in het IJ werden aangelegd. Oostenburg groeide in die tijd uit tot het belangrijkste gebied van de Oost-Indische Compagnie.
Tegen Oostenburg aan ligt het Oostelijk Havengebied. Een belangrijke stap in de ontwikkeling van dit havengebied was de aanleg van de Handelskade. Die was vanwege de noodzakelijke uitbreiding en modernisering van de haven hoogst noodzakelijk. Amsterdam kreeg toen voor het eerst een haven aan diep water, direct aan het IJ. Daarvoor vonden de belangrijkste havenactiviteiten plaats in het Oosterdok en aan de Nieuwe Vaart.
Na het Oostelijk Havengebied, waar we zicht hebben op het KNSM- en Java- eiland, bezoeken we de andere twee Oostelijke Eilanden. Wittenburg met zijn particuliere werven, Kattenburg met het vroegere terrein van de Admiraliteit, later Marine.
Op het eind van de wandeling komen we op de Prins Hendrikkade met markante maritieme monumenten zoals een belangrijk pakhuis van de West-Indische Compagnie, het woonhuis van admiraal de Ruyter en het Scheepvaarthuis, vroeger hoofdkantoor van een aantal rederijen. Rechts van de Prins Hendrikkade zien we wat is overgebleven van het in 1832 aangelegde Oosterdok.
Ok, we gaan van start. Zoals gezegd eerst de aanlooproute vanaf Amsterdam CS. Kijk, ik ben hier eerder geweest, maar deze meneer koekepeer zie ik voor het eerst.
Ai, Prins Hendrik der Nederlanden (1820-1879). Hij was de derde zoon van Koning Willem II en Anna Paulowna. Sowieso niet te verwarren met prins Hendrik (1876-1934), de echtgenoot van Koningin Wilhelmina. Ik weet dat precies, want ik verblijf regelmatig ten paleize en daar hangen al die snuiters aan de muur. Hm, een ruiterstandbeeld kon er zeker niet vanaf. In elk geval een martiale snor, daar kan menigeen een punt aan zuigen.
Dit pand zagen we ook al tijdens deel I, het luxe 5-sterren Grand Hotel Amrâth Amsterdam gevestigd in het Scheepvaarthuis, is een ruim 100 jaar oud monument in Amsterdamse School-stijl. Het hotel beschikt over 205 luxe kamers, waarvan 22 suites, 8 vergader- en evenementzalen, Bar Lounge en een Spa & Wellness centre. Grand Hotel Amrâth Amsterdam ligt op slechts 500 meter van het Centraal Station, is goed bereikbaar vanaf de snelweg en beschikt over een eigen parkeergarage. Sowieso een prachtig gebouw. Een keertje overnachten is er nog niet van gekomen.
Inmiddels hebben we het Entrepotdok gebied bereikt. Daar zijn we vorige stadswandeling zo ongeveer gestopt. Nogmaals de tekst:
Het Entrepotdok is vanaf 1827 in gebruik genomen. Amsterdam kreeg te maken met sterke concurrentie van andere havensteden en moest daarom de doorvoerhandel efficiënter organiseren. Dit gebeurde door ingevoerde goederen tijdelijk op te slaan in pakhuizen op een afgesloten terrein vrij van invoerrechten.
Omdat de schepen steeds groter werden, moest het Entrepotdok in 1902 verhuizen naar de Cruquiusweg in het Oostelijk Havengebied.
Na de verhuizing in 1902 en toenemende verwaarlozing vond de afronding van de ingrijpende renovatie door architect Van Stigt in 1985 plaats tot het grootste bewoonde pakhuizencomplex van Amsterdam.
Ik neem aan dat in het pand Entrepotdok 1 toentertijd de havenmeester kantoor hield.
Zou het pand bewoond zijn? De tuin kan wel een kleine opknapbeurt gebruiken.
Al deze woningen bevinden zich in het Entrepotdok. Het lijkt mij hier prima wonen.
Iets verder zicht op het Entrepotdok, zo heet het water nu eenmaal. Het heeft wel wat, zo’n sloep. Zwemvesten bespeur ik niet.
Voor een biertje kun je hier terecht. Dat doen wij maar niet.
Deze havenkraan is in 1951 gebouwd door de machinefabriek Figee in Haarlem.
Deze havenkraan maakte deel uit van een bestelling van vermoedelijk vier kranen voor het oude Handelsentrepot. De kraan tilde ladingen uit het ruim van een schip, reed vervolgens over (inmiddels verwijderde) rails naar het juiste pakhuis en zette de vracht daar voor de deur neer. De lading werd vervolgens met de hijsinstallatie van het pakhuis naar binnen getakeld. Er waren hier al vanaf het begin van de 20e eeuw één of meer elektrische kranen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ze verwoest of vernield, zodat er tijdens de Wederopbouw behoefte was aan nieuwe kranen. Dit is de enige kraan die behouden bleef nadat de pakhuizen in de jaren 1970 in onbruik raakten en in de jaren 1980 verbouwd werden tot woningen. De havenkraan werd in 2014 aangewezen tot gemeentelijk monument en datzelfde jaar gerenoveerd in Zaandam.
Zicht op de Entrepotdoksluis. Wat is te duur?
Ah, de huur.
Iets verder bevindt zich Museum ’t Kromhout. Momenteel gesloten en door het hek is het maken van een foto niet mogelijk. We lopen verder de Hoogte Kadijk af.
Hier heeft iemand de kwast ter hand genomen.
De stellingmolen ‘De Gooyer’ uit 1814. Draaivaardig, maar momenteel buiten bedrijf. Tjonge, ik heb nog nooit zo’n hoge stellingmolen gezien.
We nemen linksaf de Sarphatistraat, steken de Dageraadsbrug over met zicht op de gracht.
We slaan linksaf de Oostenburgergracht op. We zijn nu op Oostenburg, vroeger een belangrijke vestigingsplaats van de VOC. Dit eiland werd drooggelegd in 1665 op aangeslibde grond in wat toen nog het IJ was. Eerst was de VOC gevestigd op Rapenburg. Door de enorme expansie moest de VOC uitwijken naar Oostenburg.
Er kwamen drie, later vier scheepshellingen, grote magazijnen voor zowel scheepsmaterialen alsmede aangevoerde goederen uit Indië, een lijnbaan en smederijen voor bijvoorbeeld ankers. Kantoren en woningen ontbraken niet.
Na 50 meter zien we rechts een plaquette op de zijmuur (achter een hekwerk!). Ik meende dat Tsaar Peter de Grote alleen in Zaandam had gewerkt. Nu kom ik erachter dat Peter de Grote slechts acht dagen in Zaandam heeft doorgebracht. Hij werd daar lastiggevallen en het bleek hem al snel dat in Zaandam niet het type schepen werd gebouwd dat hij voor ogen had. Op de VOC-werf in Amsterdam heeft hij van augustus 1697 tot januari 1698 vier maanden gewerkt (en veel kennis opgedaan).
Dit historisch pand was het pakhuis van de vroegere lijnbaan (touwmakerij) van de Admiraliteit (later de Marine geheten). Op het huis, dat voor de lijnbaan stond, staat drie keer het wapenschild van de Admiraliteit, te herkennen aan de gekruiste ankers. Overigens, ik tel maar twee wapenschilden.
Iets verder lopen we langs een gebouw dat vroeger kantoor en pakhuis van de VOC was. We zien boven in de gevel de letters A VOC die staan voor de Amsterdamse kamer van de VOC.
Kijk, aan een ijsje zijn we wel toe. Drinken hebben we in de rugzak en ook nog iets om te ‘knagen’. Het is zonnig, iedereen is luchtig gekleed. Toch begint het iets te betrekken.
We lopen langs de Nieuwe Vaart, een voormalig havengebied, vooral voor de KNSM. Rechtsaf Compagniestraat en weer rechtsaf de Admiraliteitsstraat. Die volgen we als deze naar links gaat. We komen bij het Oostenburgerpark. Hier hebben we een mooi kijkje op het voormalige Nieuwe Magazijn. Dit pakhuis voor suiker en salpeter is in 1720 gebouwd als vervanging voor het al bestaande, in 1822 ingestorte ‘Grote Magazijn’. Het is sinds 1998 appartementencomplex.
Zomaar een tekst.
We lopen door het park naar het water schuin rechts voor ons. We bereiken de Oostenburgerkade. We lopen die helemaal af. Bij de voetbalkooi rechtsaf, dan linksaf tien meter de Conradstraat op. Daarna rechtsaf de Tweede Leeghwaterstraat en direct linksaf de Czaar Peterstraat. Na het viaduct steken we de drukke weg over en volgen bij de tramhaltes rechtdoor de trambaan.
Bij een volgende drukke weg aangekomen, steken we het kruispunt over naar de negentien verdiepingen hoge IJ-toren. We lopen erlangs en dan links naar de kade.
Over de weg zien we de Ertshaven met aan de overkant van het water het gebied waar de Koninklijke Nederlandsche Stoombootmaatschappij (KNSM) vroeger huisde.
In 1903 ruilde de KNSM het haventerrein op de Nieuwe Vaart in voor dit eiland in het Oostelijk Havengebied. In 1979 kreeg de gemeente de gebouwen in bezit toen de havenactiviteiten in dit deel van Amsterdam voorbij waren.
Wat is dit voor iets?
Ik vind het volgende, het lijkt me echt iets voor mij:
Odessa is een replica van een 16e-eeuws koopvaardijschip uit Oekraïne, in 1974 gebouwd met de romp van het oorspronkelijke schip. Ze werd aan het einde van de 20e eeuw naar de Veemkade in Amsterdam gesleept, waar het schip een tijdlang dienst heeft gedaan als restaurant en uitgaansgelegenheid. In april 2016 is het schip aan het IJ opnieuw geopend als een ontmoetingsplaats voor mensen die verdieping zoeken binnen de thema’s duurzaamheid, bewustzijn, creativiteit en verbinding. Vanaf heden is Odessa beschikbaar voor bedrijven en organisaties voor de organisatie van evenementen, bedrijfsuitjes en productpresentaties. We bieden een programma op maat: ontbijt, lunch of diner en een prikkelende workshop van een van onze professionele trainers. Odessa is de ideale plek om even los te komen van de dagelijkse werkelijkheid en met collega’s of relaties aandacht te schenken aan bezinning, ontspanning en inspiratie. De bijzondere geschiedenis, de prachtige locatie aan het IJ en de originele programmering geven Odessa een unieke sfeer.
Wordt vervolgd